Closed Bibliya—bakit napakarami?

[Gentleman007]

Bakit napakaraming bersiyon o salin ng Bibliya sa ngayon? Sa palagay mo, ang mga bagong bersiyon ba ay makatutulong sa iyo na maunawaan ang Bibliya o hindi? Para masagot iyan, alamin muna ang pinagmulan ng mga ito.

Pero sino ang orihinal na sumulat ng Bibliya, at kailan?

ANG ORIHINAL NA BIBLIYA
Karaniwan nang nahahati sa dalawang bahagi ang Bibliya. Ang unang bahagi ay may 39 na aklat na naglalaman ng “mga sagradong kapahayagan ng Diyos.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Pinatnubayan ng Diyos ang tapat na mga lalaki para isulat ang mga aklat na ito sa loob ng mahabang panahon—mga 1,100 taon mula 1513 B.C.E. hanggang pagkaraan ng 443 B.C.E. Halos sa wikang Hebreo isinulat ang bahaging ito, kaya tinawag itong Hebreong Kasulatan, na kilalá rin bilang Lumang Tipan.

Ang ikalawang bahagi ay may 27 aklat na “salita [rin] ng Diyos.” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Pinatnubayan ng Diyos ang tapat na mga alagad ni Jesu-Kristo para isulat ang mga aklat na ito sa loob ng mas maikling panahon—mga 60 taon mula noong mga 41 C.E. hanggang 98 C.E. Halos sa wikang Griego naman isinulat ang bahaging ito, kaya tinawag itong Kristiyanong Griegong Kasulatan, na kilalá rin bilang Bagong Tipan.

Ang 66 na kinasihang aklat na ito ang bumubuo sa kumpletong Bibliya—ang mensahe ng Diyos sa mga tao. Pero bakit gumawa pa ng karagdagang mga salin ng Bibliya? Ito ang tatlo sa mga pangunahing dahilan.

• Para mabasa ng mga tao ang Bibliya sa sarili nilang wika.
  
  
• Para alisin ang mga pagkakamaling nagawa ng mga tagakopya at maibalik ang orihinal na nilalaman ng Bibliya.
  
  
• Para i-update ang mga lumang salita.
  

Tingnan ang kaugnayan ng mga ito sa naunang dalawang salin.

ANG GRIEGONG SEPTUAGINT
Mga 300 taon bago ang panahon ni Jesus, isinasalin na ng mga Judiong iskolar ang Hebreong Kasulatan sa wikang Griego. Nakilala ito bilang Griegong Septuagint. Bakit ito ginawa? Para ang maraming Judio, na nagsasalita na noon ng Griego imbes na Hebreo, ay makapagbasa pa rin ng “banal na mga kasulatan.”—You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now..

Nakatulong din ang Septuagint sa milyon-milyong di-Judiong nagsasalita ng Griego para malaman kung ano ang itinuturo ng Bibliya. Paano? “Mula noong kalagitnaan ng unang siglo,” ang sabi ng propesor na si W. F. Howard, “naging Bibliya ito ng Simbahang Kristiyano, na ang mga misyonero ay nagpupunta sa mga sinagoga para ‘patunayan mula sa kasulatan na si Jesus ang Mesiyas.’” (You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.) Iyan ang isang dahilan kung bakit, di-nagtagal, maraming Judio ang “nawalan ng interes sa Septuagint,” ayon sa iskolar ng Bibliya na si F. F. Bruce.

Habang unti-unting nakukumpleto ng mga alagad ni Jesus ang mga aklat ng Kristiyanong Griegong Kasulatan, isinasama nila ang mga ito sa saling Septuagint ng Hebreong Kasulatan. Ito ang bumuo sa kumpletong Bibliya natin ngayon.

ANG LATIN VULGATE
Mga 300 taon matapos makumpleto ang Bibliya, isinalin ng relihiyosong iskolar na si Jerome ang Bibliya sa wikang Latin, na nang maglaon ay naging Latin Vulgate. Mayroon nang iba’t ibang anyo ng salin noon sa wikang Latin, kaya bakit kailangan pa ng bago? Gustong itama ni Jerome ang “maling mga salin, kitang-kitang mga pagkakamali, at ang di-kinakailangang pagdaragdag at pag-aalis,” ang sabi ng The International Standard Bible Encyclopedia.

Marami sa mga pagkakamaling iyon ay naitama ni Jerome. Pero nang maglaon, ang mga lider ng simbahan ay nakagawa ng napakalaking pagkakamali! Idineklara nilang ang Latin Vulgate lang ang aprobadong salin ng Bibliya, at tumagal ito nang daan-daang taon! Hindi nakatulong ang Vulgate sa ordinaryong mga tao para maunawaan ang Bibliya, dahil nang maglaon, hindi na naiintindihan ng marami ang wikang Latin.

DUMAMI ANG MGA BAGONG SALIN
Patuloy na gumawa ang mga tao ng iba pang salin ng Bibliya—gaya ng kilaláng You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. noong mga ikalimang siglo C.E. Pero noon lang ika-14 na siglo gumawa ng higit na pagsisikap para maraming ordinaryong tao ang magkaroon ng Kasulatan sa sarili nilang wika.

Sa England, sa pagtatapos ng ika-14 na siglo, sinimulan ni John Wycliffe ang paglaya mula sa patay na wika sa pamamagitan ng pagsasalin ng Bibliya sa Ingles, ang wikang naiintindihan ng ordinaryong mga tao. Di-nagtagal, dahil sa paraan ng pag-iimprenta ni Johannes Gutenberg, ang mga iskolar ng Bibliya ay nakagawa at nakapamahagi ng mga bagong bersiyon ng Bibliya sa maraming wika sa buong Europa.

Nang dumami ang salin sa Ingles, kinuwestiyon ng mga kritiko kung bakit kailangan pang gumawa ng iba’t ibang bersiyon sa wika ring iyon. Isinulat ni John Lewis, isang klerigong Ingles noong ika-18 siglo: “Ang wika ay lumilipas at hindi na naiintindihan, kaya kailangang suriin ang lumang mga Salin para rebisahin ang mga ito sa Wika na ginagamit sa kasalukuyan para maunawaan ng bagong henerasyon.”

Ang mga iskolar ng Bibliya ngayon ay nasa mas magandang kalagayan para suriin ang lumang mga salin. Mas nauunawaan nila ang sinaunang mga wika ng Bibliya, at mayroon silang mahahalagang sinaunang manuskrito ng Bibliya na kamakailan lang natagpuan. Makatutulong ang mga ito na mas matiyak ang orihinal na nilalaman ng Bibliya.

Kaya napakahalaga ng mga bagong bersiyon ng Bibliya. Siyempre pa, kailangang mag-ingat pagdating sa ilang bersiyon ng Bibliya. You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. Pero kung ang mga nagrerebisa ng bagong bersiyon ng Bibliya ay pinakikilos ng pag-ibig sa Diyos, talagang magiging kapaki-pakinabang para sa atin ang kanilang salin.


Ang banal na pangalan sa isang manuskrito ng Septuagint noong panahon ni Jesus

Ginagamit ng Bagong Sanlibutang Salin ng Banal na Kasulatan ang sagradong pangalan ng Diyos, Jehova, sa Hebreong Kasulatan at sa Kristiyanong Griegong Kasulatan. Pero hindi ito ginagamit ng maraming Bibliya sa modernong Ingles. Ang ginagamit ng mga ito ay “Panginoon.” Ang isang dahilan, ayon sa ilang tagapagsalin, ay dahil hindi lumitaw ang You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now., na kinakatawanan ng Tetragrammaton (YHWH), sa Griegong Septuagint na salin ng Hebreong Kasulatan. Pero totoo kaya ito?

Noong kalagitnaan ng ika-20 siglo, natagpuan ang ilang matatandang piraso ng Septuagint na umiiral na noong panahon ni Jesus. Makikita roon ang sagradong pangalan ng Diyos na nakasulat sa mga letrang Hebreo. Lumilitaw na nang maglaon, inalis ng mga tagakopya ang banal na pangalan at pinalitan ito ng Kyʹri·os—ang salitang Griego para sa “Panginoon.” Ibinalik ng You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now. ang banal na pangalan sa tamang dako nito sa Kasulatan.


Isang 2,000-taóng-gulang na Dead Sea Isaiah Scroll. Halos kaparehong-kapareho ito ng nasa Bibliya sa ngayon

Ang mga tagakopya ng Bibliya ay nagkakamali rin. Pero wala sa mga pagkakamaling iyon ang bumago sa nilalaman nito. “Ang pangunahing mga doktrina ng pananampalatayang Kristiyano ay hindi nakabatay sa maling interpretasyon.”—Our Bible and the Ancient Manuscripts.

Ang mga tagakopyang Judio ang may pinakakaunting pagkakamali. “Ang mga eskribang Judio noong unang-siglong Kristiyano ay paulit-ulit na kumopya ng nilalaman ng Bibliyang Hebreo nang halos walang pagkakamali.”—Second Thoughts on the Dead Sea Scrolls.

Halimbawa, ang balumbon ng Isaias na kasama sa natagpuang Dead Sea Scrolls ay mas matanda nang 1,000 taon kaysa sa mga manuskritong ginagamit bago ito matagpuan. Paano ito maihahambing sa manuskrito sa ngayon? “Bihirang-bihirang may naidagdag o naalis na salita.”—The Book. A History of the Bible.

Ang mga pagkakamali—gaya ng napagpalit na mga letra, salita, o parirala—na nagawa ng di-maingat na mga tagakopya ay madali na ngayong matukoy at maitama. “Walang ibang sinaunang panitikan sa mundo ang may napakaraming matitibay na ebidensiyang gaya ng sa Bagong Tipan.”—The Books and the Parchments.

“Talagang makatitiyak ang palaisip na mga mananampalataya na kahit ang pinakaunang mga papiro ng Bibliya mula sa Ehipto at ang mga manuskrito ay halos walang pagkakaiba sa kabila ng paulit-ulit na pagkopya at pag-iimprenta sa mga ito sa mga palimbagan sa Europa.”—The Book. A History of the Bible.

Kaya nabago ba ang Bibliya? Hinding-hindi!

 

[lanrea15]

Dahil dumami ang mga iskolar. Hinanapan ng butas ang bibliya kaya gumawa ng bagong bersyon ng romano katoliko (sekta) sa pinas. Pagkatapos nagpapagalingan sila? Dapat ba silang paniwalaan.?

 

[Gentleman007]

Dahil dumami ang mga iskolar. Hinanapan ng butas ang bibliya kaya gumawa ng bagong bersyon ng romano katoliko (sekta) sa pinas. Pagkatapos nagpapagalingan sila? Dapat ba silang paniwalaan.?

Hindi lahat ng salin ay naghahatid ng orihinal na mensahe ng Bibliya sa tumpak na paraan. Halimbawa, sa isang Bibliya, ganito ang pagkakasalin sa mga sinabi ni Jesus sa You do not have permission to view the full content of this post. Log in or register now.: “Kung ang sinomang tao’y ibig sumunod sa akin ay tumanggi sa kaniyang sarili, at pasanin ang kaniyang krus at sumunod sa akin.” Maraming siglo bago dumating si Kristo, ang mga pagano ay gumagamit na ng krus sa kanilang pagsamba. Pagsapit ng kalagitnaan ng ikatlong siglo C.E., tinanggap ng mga simbahan ang simbolong ito bilang krus ni Kristo. Marahil ay isiningit ng mga tagapagsalin ang konsepto ng “krus” sa Salita ng Diyos dahil sa paniniwala nilang sa krus namatay si Jesus. Pero sa orihinal na teksto, ang salitang ginamit ay “tulos,” at hindi “krus.” Kaya tumpak na sinasabi ng Bagong Sanlibutang Salin: “Kung ang sinuman ay nagnanais na sumunod sa akin, itatwa niya ang kaniyang sarili at buhatin ang kaniyang pahirapang tulos at patuloy akong sundan.”